RadioACT! Wetenschapswedstrijd
RadioACT keert terug!
Sinds zijn ontdekking heeft het gebruik van ioniserende straling onze wereld veranderd. Van medische doorbraken zoals beeldvorming en kankerbehandeling tot duurzame energieproductie op aarde en in de ruimte, de impact ervan is onmiskenbaar. Toch zijn er risico’s aan verbonden wanneer er onzorgvuldig mee wordt omgesprongen.
Radioactiviteit en ioniserende straling zijn overal om ons heen, maar we kunnen het niet waarnemen met onze zintuigen. Hoe meten we deze straling? Welke invloed heeft ze op materialen en ons lichaam? Hoe kunnen we ons beschermen tegen de schadelijke gevolgen? Dit zijn enkele van de cruciale vragen waar stralingsbescherming zich op richt.
De Belgische Vereniging voor Stralingsbescherming (BVS-ABR) zet zich al meer dan 60 jaar in voor het bevorderen van kennis en bewustzijn op dit gebied. Na een succesvolle wetenschapswedstrijd in 2023-2024 organiseren we in 2025-2026 opnieuw een uitdagende competitie voor leerlingen uit het 5e en 6e middelbaar.
In een tijdperk waarin informatie ons via tal van kanalen overspoelt, is het steeds moeilijker om een gefundeerde mening te vormen over complexe onderwerpen zoals nucleaire wetenschap en technologie. Sociale media, het internet en de opkomst van generatieve AI maken ons zowel kwetsbaarder voor misinformatie als desinformatie.
- Misinformatie ontstaat door onbedoelde fouten in het delen van informatie.
- Desinformatie is daarentegen een bewuste poging om feiten te verdraaien en onze kijk op de werkelijkheid te manipuleren.
Ioniserende straling en radioactiviteit zijn al meer dan een eeuw een bron van fascinatie voor de samenleving. Van films en strips tot kunst en muziek, de populaire media hebben dit thema op creatieve manieren vormgegeven. Maar hoewel deze uitingen vaak onderhoudend zijn, hebben ze ook bijgedragen aan misvattingen en een beeld dat niet strookt met de wetenschappelijke realiteit.
Met deze wedstrijd nodigen we jongeren uit om de feiten van de fictie te scheiden, de wetenschap achter straling te ontdekken en kritisch na te denken over wat ze horen, zien en lezen. Ga jij de uitdaging aan?
Doelstelling
Tijdens de wedstrijd werken de scholieren een wetenschappelijk project uit dat beoordeeld zal worden door een professionele vakjury. Op die manier maken ze kennis met de verschillende disciplines verbonden aan stralingsbescherming, zoals fysica, biologie, wiskunde, aardrijkskunde, sociale wetenschappen, … Daarnaast stimuleert de wedstrijd de teamskills, creativiteit en kritisch-wetenschappelijk denken van leerlingen. Het legt ook de aandacht op het kritisch denken bij gebruik van hedendaagse media en generatieve AI.
In het bijzonder wordt gevraagd om fake nieuws rond een fenomeen gerelateerd aan stralingsbescherming wetenschappelijk te onderzoeken en al dan niet te weerleggen, samengevat in een video van vrij formaat.
Uitdaging voor scholen
Vorm een team van maximum 6 leerlingen uit de derde graad secundair onderwijs binnen éénzelfde school in België.
Verzeker de betrokkenheid van ten minste 1 begeleidende leerkracht.
Registreer voor 30 september 2025 via het registratieformulier.
1. Selecteer samen met je leerkracht een item wat (door jullie team) kan bestempeld worden al ‘fake news’ gerelateerd aan het gebruik van ioniserende straling en/of stralingsbescherming, en ga aan de slag om de waarheid te achterhalen die wetenschappelijk onderbouwd is. Kies slechts 1 ‘fake news’/mythe/desinformatie/misinformatie.
2. Maak een educatieve film van maximaal 5 minuten, rekening houdend met:
- Begrijpbaarheid voor het algemeen publiek
- Context fake news (oorsprong, referenties)
- Mogelijke alternatieven – Klopt dit of niet en waarom?
3. Communiceer en documenteer de ‘making of’ tijdens het productieproces van jullie video via één van de volgende kanalen met de hashtags #radioact #factcheck #bvsabr: instagram, facebook, linkedin
4. Stuur je videoproductie ten laatste op 28 februari 2026 naar radioact@bvsabr.be
Voorbeelden van uitdagingen zijn:
- Van straling ga je gloeien in het donker
- Straling wijzigt het DNA waardoor je extra ogen of ledematen krijgt
- Van straling krijg je superkrachten
- Een kernreactor kan ontploffen net zoals een atoombom
- Kernfusie gaat geen kernafval opleveren
- Straling gebruikt voor medische doeleinden is niet schadelijk, deze afkomstig van energieproductie wel
- De grote schouwen van kerncentrales stoten veel radioactiviteit uit
- De kernramp in Fukushima heeft grote delen van Japan onbewoonbaar gemaakt
- Chernobyl heeft meer dan een miljoen doden veroorzaakt
- Vodka biedt bescherming tegen de gezondheidseffecten van straling
Heb je zelf een goed idee van mogelijk ‘fake news’ gerelateerd aan ioniserende straling en/of stralingsbescherming? Dien het in bij je registratie. Met je team kan je beroep doen op een expert in stralingsbescherming aangeboden door onze vereniging die je doorheen heel de wedstrijd begeleidt.
Het format van de videoproductie laten we vrij aan de deelnemers (bvb: via interviews, filmen op locatie, stop-motion, documentaire, animatie…). Let bij de aftiteling ook op het respecteren van auteursrecht en GDPR. Het gebruik van generatieve artificiële intelligentie is toegestaan zolang dit duidelijk wordt vermeld (tool, prompts).
Finale
Tijdens een finaal event in maart 2026 zullen een geselecteerd aantal teams video kunnen voorstellen. Hierbij wordt een korte mondelinge inleiding gevraagd van hun video, en na afloop van hun video kunnen vragen worden gesteld door een jury van experten aan het hele projectteam. Het publiek evenement wordt georganiseerd door BVS-ABR in Brussel. Tijdens de aansluitende prijsuitreiking nemen de drie winnende teams hun prijs in ontvangst.
Prijzen
De prijzenpot is divers: budget voor educatief materiaal voor de klas, wetenschappelijke bezoeken en goodies.
De drie beste teams delen in de prijzenpot.
Een aparte prijs wordt voorzien voor het team dat het beste communiceerde over de ‘making of’ tijdens de wedstrijd.
Zie winnaars van de vorige RadioACT wetenschapswedstrijd.
Criteria
Volgende criteria worden gehanteerd bij de evaluatie van de resultaten:
- Wetenschappelijke inhoud
- Originaliteit, creativiteit en innovatieve aanpak
- Maatschappelijke relevantie
- Documentatie, rapportering en teamwerk
- Kritisch denken
- Presentatie en communicatie (gebaseerd op de interactie bij het finale event)
- Tussentijdse communicatie via sociale media (kwaliteit & bereik)
Kostprijs
Deelname aan deze wedstrijd is kosteloos.
De deelname van de geselecteerde teams aan het slotevent in Brussel in maart 2026 is kosteloos, inclusief catering. De Vereniging zal de gemaakte transportkosten aan de scholen vergoeden.
Registratie
Registreren is mogelijk vanaf juni via het webformulier.
Bij je registatie dien je het domein (en mogelijks de onderzoeksvraag) al door te geven. De finale onderzoeksvraag dient 30 september doorgegeven te worden. Een coach vanuit BVS-ABR wordt aan je team toegewezen in de eerste week van oktober.
Meer info? Contacteer radioact@bvsabr.be.
Wenst je verder op de hoogte gehouden te worden? Laat uw contactgegevens hier achter: